|
Olivera Milosavljević bila je istoričarka i antifašistkinja,
profesor na Filozofskom fakultetu, istinski, beskompromisni borac
protiv nakaznog revizionizma i ignorantskog, fasifikatorskog odnosa
prema novijoj istoriji. Umrla je 12. oktobra u Beogradu.
Njen odlazak sa naučne i javne scene nenadoknadivi je gubitak za
građansku, antiratnu Srbiju, deo društva posvećen civilizacijskim
vrednostima; bila je u sukobu sa nacionalizmom, antimodernizmom,
vulgarnom primenjenom mitologijom, novim, nenaučnim, primitivnim i
duboko nemoralnim, ideološkim čitanjem i tumačenjem događaja iz
bliske prošlosti.
Teško je podnela raspad druge Jugoslavije, dala je svoj naučni
doprinos analizi sukoba u zborniku "Srpska strana rata - Trauma i
katarza u istorijskom pamćenju" (uredio Nebojša Popov, Republika
1996, 2002). Njen posao bila je detaljna analiza uloge beogradske
intelektualne elite u krvavom ratu u kojem se raspala SFRJ.
Suprotstavljala se, pisanjem i javnim nastupima, reinterpretaciji
koje se ne temelji na novim otkrićima, već na, govorila je,
"pomerenom uglu u interpretaciji poznatog, odnosno o zameni
vrednosnih stavova, koja ima za cilj da iz korena promeni vrednosno
tumačenje prošlosti u pravcu poželjnom za novoizgrađivanu
sadašnjost".
Priznavala je jedino autoritet nauke i činjenica, predano beležeći
stvaranje nove istorije, zaprepašćujuće lakog, vandalskog obračuna
sa antifašističkim dostignućima, koji se prizemno pravda ideološkim
sukobom sa komunizmom: "Svodeći pristupanje fašističkom paktu na
pragmatizam, kolaboraciju četništva i odsustvo borbe protiv
okupatora na mudru taktiku, Nedićevu ulogu na „ideološki“
antikomunizam, a sve zajedno na patriotizam, aktuelna ideologija
potvrđuje da je za nju svaki pragmatizam i antikomunizam,
uključujući i onaj sa nacističkih pozicija, sam po sebi demokratija
i patriotizam. Zapadajući sve dublje u, kako veruje, evropski
poželjni revizionizam,vladajuća ideologija je danas sasvim spremna
da (svesno ili nesvesno, svejedno) dođe i do krajnje konsekvence:
rehabilitacije samog fašizma", pisala je.
Olivera Milosavljević bila je na strani slabijih, čuvara
antifašističkih vrednosti, koji se ne povlače pred jurišom
nasilnika, primitivaca i kukavica, situiranih državnih istoričara i
sledbenika njihovih dajdžest priručnika.
"Za ovih dvadeset godina nismo dobili nijednu utemeljenu kritičku
analizu komunizma; dobili smo isključivo reviziju Drugog svetskog
rata, srpsku 'majku' Nedića, srpskog 'domaćina' Ljotića i srpskog
'heroja' Mihailovića. Ako promena u vrednosnom tumačenju prošlosti
ima za cilj utemeljenje nove stvarnosti, onda novi 'heroji' svedoče
da nova stvarnost koja sa njima gradi kontinuitet mora deliti i
njihove vrednosne stavove i odbacivati vrednosne stavove njihovog
protivnika. A svi oni su imali jednog protivnika - antifašistički
partizanski pokret. Moglo bi se ovakvom zaključivanju prigovoriti da
je pomerilo akcenat, odnosno da je savremeno pozivanje na Nedića,
Ljotića i Mihailovića prisutno samo u onom delu gde su oni, kao i
današnja 'demokratija', imali antikomunističke motive. Ovakav
eventualni prigovor je manjkav zato što svesno zanemaruje celokupan
kontekst tadašnje podele na faštistički i antifašistički svet između
kojih nije bilo „prelaznih rešenja“, zanemaruje tadašnju nužnost
opredeljivanja i adekvatnog aktivizma i, što je najvažnije,
zanemaruje da na suprotnoj strani tog antikomunističkog
opredeljivanja i aktivizma nije bila demokratija,već samo fašizam.
Tu današnji revizionizam nužno prelazi granicu 'antikomunističkog'
pravdanja kvislinštva tako što proizvodi dublju reviziju vezanu za
ocenu samog fašizma".
Bila je posvećena i proučavanju i aktuelnom tumačenju srpskih mitova
i stereotipa.
"Kroz 20, vek menjaju se uporišne tačke na koje se nacionalizam
pozivao. Aktuelna politika određuje mitološku sliku prošlosti. Danas
je najkarakterističnija parola 'Kosovo je srce Srbije'. Devedesetih
je bila 'Beograd se brani u Kninu', dakle potpuno drugi pravac. A
početkom 20. veka parola je glasila 'Drač je srpska luka!'. I to je
bio pravac ekspanzije i treći temelj identiteta koji je trbebalo da
se ugradi u svest kao opravdanje za aktuelnu politiku."
Ovako je govorila i pisala Olivera Milosavljević; iza nje su ostali
tonski zapisi, ostavila je brojne knjige naučne radove, eseje,
spise.
Oni koji su imali sreću da je poznaju, pamtiće i njen nekabinetski
aktivizam, neposrednost, utemeljeno samopouzdanje i duboku
zabrinutost za budućnost mladih genracija, kojima kvaziistorijske
zablude već prenose gotovo nepopravljivi nacionalisti. Bila je
zabrinuta i zbog mračne uloge istoričara koji svesno pišu i
izgovaraju falsifikate.
Nije bila potrebna vlastima, za mnoge u struci bila je tek
neprijatni svedok koji prezire nacionaliste i kolaboracioniste.
Ostala je duboka praznina. |
