|
A munden artistët
t’i rikuperojnë dëmet nga e kaluara?
Gazetaere
...
31/05/2017
“Kultura përtej nacionalitetit”
ishte tema e debatit publik që u
mbajt sot në Fakultetin e Arteve në
Prishtinë në kuadër të programit
“Serbia dhe Kosova: Akullthyesit
ndërkulturor”.
Debati u fokusua më shumë në atë se
çka do të mund të bënin artistët që
t’i rikuperojnë marrëdhëniet e
dëmtuara mes Kosovës dhe Serbisë,
raporton Gazeta e Re.
Kulturologia Aleksandra Duric-Bosnic
tha se në mes dy shteteve duhet të
ketë partneritete dhe bashkëpunime
të reja në fushën e kulturës që të
krijohen vepra konkrete dhe të
gjendet kultura që të gjithë e duan.
“Ajo që duhet të bëjmë është ta duam
kulturën e njëri tjetrit. Ajo që
mund të bëjë arti në Kosovë,
Maqedoni dhe Serbi në mënyrë të
ndershme, pa propagandë është
provokimi i “Katarzës
Aristoteliane”. Pra, njerëzit vetë
të njohin dhe të pranojnë atë që
është pjesë e potencialit të keq
historik. Duke e bërë këtë, njerëzit
bashkërisht do të mund të angazhohen
dhe të bashkëndiejnë për atë çfarë
ka ndodhur dhe të mos e ringjallin
nacionalizmin që mund të qojë deri
te lufta. Artistët kanë universin e
vet artistik e në atë univers ajo që
është lajm i mirë është se në një
botë ideale stereotipi është
gjithmonë banalizim dhe aty nuk ka
hapësirë për banalitet”, tha Bosnic.
Sipas saj, qëndrimet nacionaliste
vërehen shumë në artin serb dhe se
ata që mendojnë ndryshe dhe shprehin
artin në forma të veçanta ndërpriten
nga sistemi. Bosnic në fjalimin e
saj po ashtu përmend disa “hapësira
të errëta sekrete”, nga të cilat
kultura serbe po rrezikohet.
“Në vitet e fundit, jemi duke u
rikthyer në versionin e mëparshëm ku
mendimi ndryshe kundër shtetit dhe
nacionalizmit është duke u ndaluar.
Ekziston një sistem që ndërpret
kontributet financiare për ata që
mendojnë ndryshe si dhe hapësirat
për evenimente të ndryshme p.sh për
film. Fatkeqësisht në kulturë në
Serbi ka disa “hapësira të errëta
sekrete” që kanë motive të
rrezikshme, të cilat rekomandohet
t’i evitoni nëse merreni me
kulturologji. Pavarësisht kësaj,
fatmirësisht ka hapësirë alternative
e që është përmes shkrimeve dhe
botimeve. Mirëpo, politikanët janë
duke u munduar t’i shkatërrojnë edhe
ato hapësira që janë”, u shpreh
Bosnic.
Ndërkaq regjisorja Burbuqe Berisha
theksoi faktin se në kinematografinë
serbe ka shumë filma nacionalistë ku
pasqyrimi i shqiptarëve është
gjithmonë i keq dhe i papranueshëm.
“Stereotipet ndodhin edhe tek ne
edhe te ata. Problemi është që ende
nuk e kemi tejkaluar atë që duhet ta
tejkalojmë sepse nuk është një
popull i tëri i keq sepse kanë qenë
agresorë. Kur fillojmë ta kuptojmë
realen dhe diskutojmë në këtë mënyrë
të komunikimit atëherë do ta kemi më
lehtë. Edhe pse ne jemi një
gjeneratë që kemi vuajtur nga
sistemi serb nuk do të thotë se nuk
duhet të komunikojmë sepse mendoj se
ka njerëz të mendësisë tjetër të
cilët e dinë se Kosova është e
pavarur dhe ka një realitet të ri”,
tha Berisha.
Sipas saj, kasta e aktorëve dhe
regjisorëve të Kosovës janë shumë më
të hapur dhe më komunikativ sa i
përket këtyre temave se sa ajo
serbe.
“Jo vetëm në pjesën artistike por
edhe atë historike, Serbia është
duke e krijuar një histori të rreme
që në fakt të gjithë kriminelët po i
shpallë heronj kombëtar. Kjo është e
dhimbshme sepse po krijohet një
realitet i rremë. Ne duhet të
njihemi më afër sepse nëse njihemi
edhe mund të komunikojmë
artistikisht dhe historikisht”, u
shpreh Berisha.
Në anën tjetër, regjisori Ismet
Sijarina i fajësoi artistët të cilët
tendencat e tyre politike i
paraqesin përmes kreativitetit të
tyre, e që sipas tij si rrjedhojë
krijojnë stereotipe. Ai potencoi se
artistët janë ata që i vendosin
agjendat dhe janë një hap para
politikës ndonëse sipas tij, nuk
gëzojnë mbështetjen e duhur.
“Ne kemi krijuar stereotipe të
ushtarëve serbë që vrajnë, pinë,
këndojnë. Të gjitha këto kanë kaluar
në shabllon sepse në disa filma i
shoh edhe aktorët e njëjtë me
uniforma të njëjta nga filmi në
film. Nëse vazhdojmë me lansimin e
këtyre stereotipeve për të mbrojtur
një bazë nacionaliste, ose e bëjmë
për të promovuar nacionalizmin ose
për të arritur më lehtë tek fondet
shtetërore. Në Kosovë nuk është
lehtë të mbijetosh si artist sepse
varemi në fonde shtetërore. Po që se
krijon një opinion ndryshe mund të
humbasësh fondet ose të cilësohesh
si opozitë”, përfundoi Sijarina.
Ky debat u organizua nga Komiteti i
Helsinkit për të Drejtat e Njeriut
me qendër në Serbi./gazetaere.com/ |
