|
14 shkurti i këtij
viti nuk ishte një ditë e zakonshme
e të dashuruarve në kryeqytetin
metropolitan të Serbisë. Ishte një
ditë përtej të zakonshmes, ditë ku
arti dhe kultura u bënë bashkë për
të thyer akujt e ngritur prej
dekadash.
Në këtë ditë po
mbahej ekspozita e përbashkët e
artistëve të rinjë nga Kosova dhe
Serbia e quajtur ‘’10 në 12. Kemi
kohë’’, si përmbledhje e punës 10
ditore gjatë projektit ‘’Serbia and
Kosovo: Intercultural Icebreakers’’
që organizohet për të 7tën herë me
radhë nga Komiteti i Helsinkit për
të Drejtat e Njeriut në Serbi, e që
u mbajt Tetorin e vitit të kaluar në
disa prej qyteteve të këtyre dy
vendeve.
Pjesë e kësaj
ekspozite ishin artistë të ndryshëm
nga Kosova dhe Serbia që kishin
sjellur punimet e tyre të shihen për
publikun. Dikush me poezi, dikush me
fotografi, të tjerë me instalacione.
Galeria ishte e mbushur plot dhe
shihej entuziazmi dhe dëshira e
këtyre të rinjëve për të fshirë
vijën e gjatë që i ndante me vite.
Sipas
Koordinatores së Programit Jelena
Dzombic, ky projekt ka për qëllim që
me veprat e këtyre artistëve të
‘’shkatërrohet’’ në njëfar mënyre
figura dhe përceptimi mbi
‘’tjetrin’’, duke i dhënë hapsirë
takimit me të ‘’ndryshmen’’, në mes
tjerash për të treguar se sa është e
lehtë të thyhen konceptet e
vjetërsuara të cilat nuk i shërbejnë
pajtimit dhe bashkëpunimit të të
dyja shoqërive, por që të cilat në
të shumtën e rasteve ndajnë
probleme, ëndrra dhe shpresa të
njejta.
Ajo që binte në sy
që kur hyje në ekspozitë ishte
instalacioni i artistit të ri nga
Kosova, Eni Pirana, student i
Dizajnit të Komunikimit, i cili edhe
pse i ri në moshë kishte sjellur në
mënyrë mahnitëse kujtimin e tij nga
lufta në Kosovë. Një reliktë e cila
mbante me vete peshën e të kaluarës
së eksodit të popullit shqiptar e
mbushur me shumë emocion e dhimbje.
Një xhaketë e cila bashkë me
fotografinë, gjilpërën dhe një
kartëmonedhë tregonin një pjesë të
historisë së tij të fëmijërisë.
Sipas tij, arsyeja
pse kishte shprehur interesimin të
ishte pjesë e këtij projekti është
pikërisht fakti i thyerjes së shumë
stereotipeve që kishte për të rinjtë
serbë. ‘’Përveç që kurrë nuk kisha
qenë në Serbi, kurioziteti se përveç
asaj që jemi shumë afër por dijmë
shumë pak për njëri tjetrin si
shoqëri, më ka shty shumë që të jem
pjesë e projektit. Programi, kauza
dhe aktivitetet që ishin të
përfshira në këtë projekt më kanë
ndihmuar që të thej një tabu që e
kisha se unë si kosovar nuk mundem
me shku në Serbi apo edhe me mar
pjesë në një ekspozitë të tillë në
Serbi. Kjo është shkatërru dhe këtë
e kemi dëshmuar të gjithë, edhe ne
nga Kosova por edhe shokët tanë nga
Serbia’’.
Në të vërtetë kjo
ishte arsyeja e shumicës së
artistëve të rinjë shqiptarë dhe
serb se pse kishin vendosur të ishin
pjesë e tij. Është e dhimbshme të
thuhet se sa i madh ishte dhe
vazhdon të mbetet ndikimi shoqëror
edhe në gjeneratat e reja.
Por ky projekt u
dha mundësinë atyre që të shohin
përtej ndikimit shoqëror, të shohin
të bukurën, problemet dhe ëndrrat që
i ndajnë bashkë. Madje për dikë si
Vana Filipovski, studiuese e
Menaxhimit të Kulturave dhe me
diplomë bachelor në Studimet e
Paqes, ky projekt i dha asaj
mundësinë që të drejtohet në atë që
dëshiron të bëjë tutje me studimet e
saj.
‘’Përveç asaj që
kisha mundësinë të shihja Kosovën
për herën e parë dhe të takoj shumë
të rinjë të mrekullueshëm nga atje,
kështu duke thyer stereotipet e
shumta që kisha për ta, kjo
gjithashtu më ka bërë të interesohem
edhe më shumë për ‘’Dialogun
Inter-Kulturor’’, dhe të filloj
diçka të ngjashme në Ballkan’’
përfundoi ajo.
Të njejtin mendim
ndan edhe bashkëvendasi i saj Ivan
Dinic, i diplomuar në Sociologji i
cili ishte pjesë e ekspozitës me
fotografi të realizuara gjatë
projektit, duke treguar për ndjenjat
dhe emocionet e tij që kishte gjatë
aplikimit në projekt dhe pas
shkuarjes në Kosovë.
‘’Nuk kisha qenë
asnjëherë në Kosovë, dhe për mua
ishte shumë sfiduese dhe interesante
të takoja të rinjë sikur unë.
Kështuqë para se të bëja ndonjë
gjykim, vendosa të shkoja atje ta
shihja me sytë e mi. Ajo që kam
përfituar më së shumti nga ky
projekt është se kam takuar shumë të
rinjë të mrekullueshëm, që nuk janë
të ndryshëm nga unë dhe më ka
krijuar një prespektivë për mua se
si do ta shohë Kosovën, dialogun dhe
njerëzit që jetojnë atje’’.
Ivani bashkë me
artistë të tjerë si Shpat Maloku,
Vana Filipovski, Arbnora Ademi,
Leona Velia, Teodora Savic dhe
Mirjeta Shatri kishin sjellur në
mënyrë të përkryer fotografitë nga
të dyja vendet dhe gjatë projektit
duke i dhënë një shije tjetër
publikut të ekspozitës, mbi
ndryshimet, të përbashktat dhe
gjykimet që kishin mbi njëri tjetrin
si shoqëri.
Dhe natyrisht
është e pamundur të mos ju’a kapë
syri fotografinë në të cilën ishin
shkruar disa prej shprehjeve
(fjalëve) të cilat këta i kishin
dëgjuar apo ditur për vendet e njëri
tjetrit. Vërehet qartë sa pak, ose
kryesisht janë gjërat negative ato
që dinin për njëri tjetrin përvec
atyre nga arti dhe kultura.
Për cilin
Beograd?Liria me kenët’barabartë?
Nga ‘’Unë’’ në ‘’Ne’’?
Këtoishin poezitë
e shkrimtarëve të rinjë nga Kosova
dhe Serbia, Azem Deliu që i printe
murit që ishin vendosur poezitë,
Flutur Mustafa dhe Ana Novakovic.
Bashkim i të kaluarës së zbehtë së
bashku, kërkim i të ardhmes së
barabartë së bashku. Aty shfaqej
shpirti i vuajtur i të dyja palëve
dhe njëkohësisht dëshira e madhe për
të fluturuar në ëndrrat e tyre, për
një shoqëri të barabartë, të drejtë
dhe pa frikë. Për akuj të shkrirë në
ujrat e të cilëve të gjithë mund të
notojnë të qetë.
Sipas krijuesit të
poezisë ‘’Për cilin Beograd?’’,
shkrimtarit të ri Azem Deliu, ky
projekt ka ndihmuar që këta të rinjë
t’i gdhendin më shumë temat e
kontekstit ditor duke larguar
paragjykimet për tjetrin. ‘’Vetë në
poezinë time Për cilin Beograd? kam
tentuar të ironizoj nacionalizmat
dhe të shpërfaqë anët e bukura të
përjetimit të një qyteti duke mos u
infektuar nga konteksti politik’’
përfundoi ai.
Jo më pak e
rëndësishme, aty në mes të
ekspozitës na përshëndeste edhe
instalacioni i artistes Katarina
Iliskovic, një simbol i lirisë,
qetësisë dhe ndjenjës që i
identifikon jo vetëm shoqëritë tona
por edhe të gjithë botën. Ishte
filxhani i kafesë, të cilin me
delikatesë e kishte zgjedhur ajo për
ta ekspozuar në galeri.
Përveç ekspozitës,
në një dhomë të galerisë publiku
pati rastin të shihte edhe filmin e
shkurtër ‘’Q&A’’ i realizuar në
kuadër të projektit me regji të
Nebojsha Petrovic, Izabela Mashic
dhe Demir Mekic. Pjesë e filmit
ishin edhe aktorë nga Serbia dhe
Kosova si Rade Obradovic, Rajmonda
Ahmetaj dhe Shqipe Gashi. Ky film
ishte pasqyrë reale e gjendjes në
shoqëritë tona patriarkale të
mveshura me traditë, paragjykime dhe
frikë. Ai tregon kërkesat e
individëve për liri. Liri për të
qenë të barabartë, për të qenë ata
që duan të jenë.
Në mesin e shumë
të pranishmëve në ekspozitë, aty
ishte edhe përfaqësuesi i zyrës së
Kosovës në Beograd z.Valdet Sadiku
si dhe shumë ambasadorë të tjerë të
shteteve të ndryshme që janë në
Serbi.
Në fund është e
rëndësishme që ky projekt u dha
atyre mundësinë që të njihen më mirë
dhe çka është më e rëndësishmja të
jetojnë dhe punojnë së bashku, në
kushte të cilat nuk lejojnë harrimin
e të kaluarës, por edhe në kushte në
të cilat së bashku janë të vendosur
të ndërtojnë të ardhmen pa barriera,
pa frikë dhe të barabartë.
Galerija
|
