14. Autofikcija i istina
Andrej Nikolaidis, Odlaganje. Parezija, Sarajevo: Buybook, OKF: Cetinje, 2012.
Metaklinika
Kratki roman Andreja Nikolaidis Odlaganje. Parezija, izdanje Buybooka iz Sarajeva i OKF sa Cetinja, izašao je nepunih pola godine nakon regionalno važnih događaja u januaru i februaru 2012, kad je jedan tekst ovog pisca i novinara pokrenuo pravu lavinu medijske harange u Banja Luci, Beogradu, Podgorici, ali i reakcije književnika i intelektualaca iz svih ostalih regionalnih centara, pa i šire iz Evrope. Slučaj je počeo kao "Slučaj Nikolaidis", da bi se ubrzo udvostručio i postao "Slučaj Nikolaidis-Ugričić", što je za posledicu imalo čitav niz reperkusija, ali i poraz Demokratske stranke na izborima u Srbiji i njenog predsedničkog kandidata, dotadašnjeg predsednika Republike Srbije Borisa Tadića.
Background celog događaja je prilično poznat balkanskoj i donekle evropskoj javnosti, ali samo kao politička činjenica; međutim, ono što je ostalo skriveno je čitav spektar događaja vezan za pojedince koji su u sve ovo bili involvirani, kao individualci, koji su podigli glas protiv medijskog linča i progona intelektualaca.
Ono što je bitno za ceo slučaj je zapravo, eksces do koga je došlo zbog blokiranog procesa suočavanja s prošlošću u Srbiji i BiH, koji je, zbog kritičkog i vrlo preciznog pisanja Andreja Nikolaidisa eskalirao do neviđenih razmera. Budući da je čitavo političko rukovodstvo Srbije bilo na proslavi Dana Republike Srpske, u sali Borik u Banja Luci, slučaj pronađenog oružja u tom prostoru iskorišćen je kao medijski spin o navodnoj terorističkoj pretnji militantnih islamsta. Nikolaidis je prvi ukazao na razorne dimenzije tog spina, ali je zato označen kao glavna meta srbijanskih medija. Nakon toga je Forum pisaca iz Beograda ustao u odbranu medijskih sloboda, ali je onda haranga okrenuta protiv pisaca, članova ovog udruženja, tako da su pojedini pisci, poput Sretena Ugričića, koji je do te zime bio na čelu Narodne biblioteke Srbije, hitno smenjeni i potom prognani iz zemlje.
Nikolaidisov roman Odlaganje. Parezija preispituje s jedne strane, upravo matricu medijske i političke harange protiv pojedinaca, praveći autofikciju od svog života, zapravo svoje autobiografije, koju će dodatno iskombinovati sa pričama o lovu na veštice iz ranijih vremena, te odnosu predstavnika institucija prema takvim događajima. On ujedno istražuje i sebe samog, kao entitet ove autofikcije, pronalazeći poreklo takvog specifičnog kritičarskog, političkog i umetničkog govora, koji zarad istine, ne preza od ličnog stradanja.
Roman je pisan oštro, pregnantno, bez suvišnih ekskursa, sa najboljim dometima u onim delovima koji se tiču upravo geneze netrpeljivosti prema slobodnom, istinitom i samosvojnom govoru, inače najdeficitarnijoj kategoriji u zemljama koje su nastale na prostoru nekadašnje Jugoslavije. Moglo bi se reći da ovaj roman ide do samog kraja, dovodeći u pitanje i samu umetnost, pa i ulogu intelektualaca, ali ne prekoračuje s onu stranu, kad bi do kraja destabilizovao i sopstveni narativ.
Odlaganje. Parezija je književno svedočanstvo o jednom od najvažnijih političkih događaja nakon 2000. godine, koji, iako odmaknut od ratova, zapravo govori o zakočenosti celog regiona i njegovih političkih i kulturnih elita u ostavštini rata i netolerancije. Budući da je Nikolaidis bio jedan od aktera ovih događaja, koji je na svojoj koži osetio težinu istinitog svedočenja o stvarima prošlim i sadašnjim, u spletu političkih i ekonomskih interesa, njegova autofikcija funkcioniše kao nezaobilazno svedočanstvo o teškom i bolnom pomicanju napred, koraku koji prave samo usamljeni pojedinci, plaćajući visoku cenu, kakvu je recimo platio i sam Sreten Ugričić, a čije se literarno svedočanstvo o ovome još uvek čeka.
