|
Odgovor Amfilohija Radovića i njegove crkvene organizacije u Crnoj
Gori, upućen ministru kulture, iznenađuje više slabom pismenošću,
nego nepoznavanjem i ignorisanjem istorijskih činjenica. Pravo je
svake crkve da svoje dogme zasniva na nerazumnim, neistinitim i
nedokazivim tvrdnjama. Na tome se zasniva svekolika istorija
religije. I baš zbog toga, nauka je konstituisana u procesu
emancipacije od religije i u sukobu sa religijskim dogmama – kao
njihov opozit. Pretenzija bilo koje religije da ospori nauku nesreća
je društva u kojem je takav aistorijski proces moguć.
Istorija je nauka. Ona ima svoj metod, usavršavan od 19. veka, kada
se kreiraju obrisi moderne istorijske nauke. Kritička istoriografija
ne dopušta relativizacije i smišljene konfuzije kakvih je prepuno
neuko saopštenje Amfilohijeve crkvene organizacije u Crnoj Gori.
Tvrdnja da ličnost Draže Mihailovića nije dovoljno rasvetljena je
apsolutna neistina. Dvadeseti vek obiluje istorijskim izvorima na
osnovu kojih je moguće utvrditi vrlo preciznu i naučno zasnovanu
interpretaciju. Svi relevantni fakti i detalji iz života i rada D.
Mihailovića su naučnoj istoriografiji vrlo dobro poznati. Za one
pismene i za one koji žele da čitaju. Samo krajnje neuk ili
beskrajno neobavešten čovek bi mogao od lika i dela četničkog vođe
da pravi “homersko pitanje”.
Oko Mihailovića ne postoje “jednoznačna i jednodušna mišljenja”,
kaže dalje Amfilohije Radović. Ovom tvrdnjom se ne dokazuje ništa. O
Hitleru ne postoje jednodušna mišljenja. Pitajte vođstvo AfD-a.
Pitanje je relevantnosti i utemeljenosti tvrdnji. Naučna
istoriografija o D. Mihailoviću ovde i u svetu ima preciznu i naučno
fundiranu interpretaciju koja je na tragu reakcija crnogorske države
na najavu verske komemoracije u Herceg Novom.
Besmislica o “komunističkom” sudskom procesu govori da je
Amfilohijeva crkvena organizacija u Crnoj Gori u deficitu ne samo sa
poznavaocima pravopisa, istorije, već i prava. Sudski proces
Mihailoviću bio je vođen prema tada važećim zakonima, otvoren,
javan, direktno prenošen na radiju, sa stranim posmatračima iz
zemalja pobedničke, antifašističke koalicije – i istočnih i
zapadnih. Mihailović je imao najbolje beogradske advokate toga
vremena (Joksimovića i Đonovića), pravo na odbranu i po ocenama
pravnih stručnjaka, njegovo suđenje je bilo znatno iznad pravnih
standarda Nirnberškog procesa. Tumačiti pravne norme iz 1946.
godine, današnjim merilima je najblaže rečeno nonsens i ne
zaslužuje, zbog kardinalne neukosti, nikakav komentar.
U saopštenju krcatom neistinama, propagandom i manipulacijama stoji
i da je D. Mihailović bio ministar odbrane i komandant Jugoslovenske
vojske u otadžbini. Poluistina. Sa oba mesta je bio smenjen pre
kraja rata i to sa vrlo dobrim razlozima. Najpre sa ministarskog
mesta, dok mu je komandu nad JVuO, aktom od 29. avgusta 1944. oduzeo
kralj Petar II Karađorđević zbog izdaje zemlje i kolaboracije sa
fašističkim okupatorom. Ubrzo, u proklamaciji od 12. septembra 1944.
glava dinastije Karađorđević je D. Mihailovića svrstala među one
“koji se oslanjaju na neprijatelja protiv interesa svog vlastitog
naroda i njegove budućnosti”. Pozivom svim Mihailovićevim vojnicima
da se priključe Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije, kralj
Petar II je zauvek zatvorio priču o tzv. nacionalnom pomirenju.
Ono je izvršeno pod kapom partizanskog antifašizma.
U saopštenju Amfilohijeve crkvene organizacije se pominje “poverenik
u Zagrebu” – jasno se cilja se na kvislinga Sekulu Drljevića. Ali i
D. Mihailović ima svog poverenika u Zagreb, Ranka Brašića, zbog
pregovora sa nadbiskupom Stepincem i Pavelićem. Pred kraj rata
Mihailović šalje izaslanstvo višeg ranga, generala Svetomira Đukića
i Vladimira Predavca na pregovore sa Pavelićem. Neka se crkvena
gospoda obaveste u knjigama o toku tih pregovora.
Narativ o Mihailoviću kao pokretaču otpora protiv fašizma u Evropi
je komičan i dostojan drumske mehane. Provincijalno je i pomisliti,
a sramotno tvrditi da u Evropi, koja godinu dana i sedam meseci (do
početka rata u Jugoslaviji) ratuje protiv Hitlera, svi čekaju na
balkanskog pukovnika da podigne steg otpora fašizmu. Za prva
saznanja o tome, preporučujem enciklopedije dostupne u osnovnim
školama. Ratnu i postratnu propagandu zaobiđite ovog puta.
Lažni argumenti i pozivanje na Trumana i De Gola spadaju, takođe, u
nenaučno i vankontekstualno krivotvorenje istorije. Predsednik
Ruzvelt je ratni komandant SAD, on ima svoje misije u Jugoslaviji i
pregled zbivanja na balkanskom ratištu. On je jedan od kreatora
politike Antihitlerovske koalicije koja 1943. okreće leđa D.
Mihailoviću i pruža punu moralnu i materijalnu podršku Titu i
partizanima kao “jedinim borcima protiv fašizma”. U političkom
smislu, Hari Truman je prvi posleratni, odnosno hladnoratovski
američki predsednik, naučite nešto, gospodo crkvena! Hari Truman
nastupa sa pozicija lidera u jednom novom ratu – protiv sovjetskog
istoka. U to vreme, 1946. Tito je, posle Staljina, istočni lider sa
najviše samopouzdanja, zbog čega i ruši dva američka aviona.
Politički odgovor američkog predsednika je bilo odlikovanje D.
Mihailoviću.
Naposletku, obrazloženje za odlikovanje ni tada, tokom najvećeg
jugoslovensko-američkog neprijateljstva, nije negiralo četničke
zločine i kolaboraciju, već se fokusiralo na spasavanje američkih
pilota. O De Golu je neozbiljno govoriti. On nije deo velike trojice
lidera Antifašističke koalicije, on nema svoje vojne misije u
Jugoslaviji i tokom rata ne zna stanje na terenu u vlastitoj zemlji,
a kamoli na Balkanu. Najzad, gospodo crkvena, samo jedan čovek ima
svoje vojne misije sve vreme rata u Jugoslaviji, na različitim
stranama i njegov sud je istorijski nepobitan. Reč je o Vinstonu
Čerčilu. On o odlikovanju Mihailoviću nije ni pomislio. Naprotiv, on
je ključni protagonista podrške Titovim partizanima, jer odlično zna
ko se u Jugoslaviji jedini bori protiv fašizma, a ko kolaborira. Sve
ostalo su nedostojne teorije zavere i laži nacionalističke
ideologije.
I sasvim kratko, ali lako proverljivo... Draža Mihailović nije
otišao u šumu da bi kolaborirao. Prvih meseci se bori protiv
okupatora. Mađutim, već 16. oktobra 1941. šalje prvog emisara u
okupirani Beograd da uspostavi vezu sa nemačkom komandom. Kapetan
Matl 30. oktobra 1941. prenosi fašističkoj komandi ponudu D.
Mihailovića da se stavlja “na raspolaganje za borbu protiv komunista
u saradnji sa nemačkim Vermahtom”. Sutradan, Draža Mihailović izdaje
naređenje za napad na partizanske (do tada savezničke) položaje na
oslobođenoj teritoriji zapadne Srbije.
Kasnije je to potvrdio u više razgovora. U selu Divci kod Valjeva
11. novembra 1941. direktno i lično se nudi Nemcima kao saveznik u
borbi protiv partizanskog antifašističkog pokreta, tražeći oružje od
okupatora. Precizan zapisnik sa tog razgovora je sačuvan. Početkom
1942. “legalizuje” prve četničke odrede. Platu dobijaju od kvislinga
Nedića. Sa Nedićem i Ljotićem, a pod nemačkom komandom, kao deo
Srpskog udarnog korpusa (SUK), Mihailović zavrašava rat na strani
okupatora kao nepobitni kolaboracionista.
U međuvremenu, stigao je da napiše Instrukciju (20. decembar 1941)
komandantima na terenu u kojoj stoji uz glavni cilj četničkog
pokreta – stvaranje velike Srbije, kao drugi primarni cilj – etničko
čišćenje hrvatskog i uništenje muslimanskog stanovništva. Još pre
toga u septembru 1941. poslao je program izbegličkoj jugoslovenskoj
vladi u kome stoji i “...omeđiti srpske zemlje i učiniti da u njima
ostane samo srpski živalj... pitanje muslimana rešiti u ovoj fazi”.
Tamo gde su imali prilike četnici su navedeni cilj sprovodili u
praksi. Mnoštvo izveštaja sa terena je nepobitno svedočanstvo
spovođenja u praksi politike genocida. Stigao je tokom rata
Mihailović i da oštro kritikuje svoj Avalski korpus zbog
neaktivnosti.
Nakon toga usledio je pokolj u Vraniću kod Beograda (decembar 1943).
Među 67-oro ubijenih srpskih civila, najmlađa žrtva je imala svega
pet meseci. Nikoga Mihailović nije kaznio zbog zločina ili
kolaboracije, ali je mnogima pretio zbog “neaktivnosti” prema
civilima koji su sumnjičeni za pomoć partizanskom pokretu. Za vreme
rata Mihailovićevi četnici zarobili su i ubili Ljuba Čupića u Crnoj
Gori i dr Mladena Stojanovića u Bosanskoj krajini. Zaklali Ivana
Gorana Kovačića. Niko tako potresno i uverljivo kao Ivan Goran
Kovačić nije opisao ustaške zločine nad Srbima u NDH. Treba li
dalje? Dokle? Huljama je teško dokazati, časnima je i ovo suvišno.
Ipak, u jednom segmentu Amfilohijevo sapštenje pogađa cilj.
Slavljenje Krsta Popovića “podiže” spomenik Pavlu Đurišiću u Crnoj
Gori. Crnogorski nacionalisti nikako da shvate tu istorijsku
zakonomernost. Trinaestojulska i antifašistička Crna Gora, jedini
svetli primer na potjugoslovenskom prostoru na kome se ne vijore
kvislinške zastave, ne sme da glorifikuje ni jednu kolaboraciju – ni
srpsku, ni bošnjačku, ni hrvatsku, ni albansku, ni crnogorsku.
Trinaestojulska i antifašistička Crna Gora nije jedan od – već
jedina Crna Gora.
Parastos D. Mihailoviću je slavljenje: izdaje zemlje, kolaboracije,
ideje velike Srbije, istrebljenja muslimanskog naroda, nestanka Crne
Gore i nepostojanja Crnogoraca. Država i vlada koje to dopuste,
dovode u pitanje razloge vlastitog postojanja. Pravo na religijska
uverenja i princip verske tolerancije prestaju onoga trenutka kada
jedna crkvena organizacija tako duboko zagazi u političko polje i
postane “kišobran” za neofašizam, diskriminaciju i istorijski
revizionizam. Vreme idejnih rasprava u Crnoj Gori je prošlo.
Politički i ideološki inspiratori izdaje od 16. oktobra 2016. moraju
podneti pravne i druge konsekvence za svoja nedela. Bez rešenja
otvorenog crkvenog pitanja Crna Gora nije dugoročno održiva, jer
generator nasilne političke kulture ostaje kao trajni faktor
destabilizacije države i negiranja identiteta. A za istoriju ne
birinite, Amfilohije neće napisati novu istoriju Drugog svetskog
rata u Jugoslaviji. On piše samo istoriju svoga vremena i vlastitog
beščašća. |
