|
Crnogorci sebe i svoje bližnje uglavnom opisuju patetičnim frazama i
zato vjerovatno nikad neće biti napisana knjiga o našim pustolovima,
mitomanima, renegatima, od Staniše Crnojevića, Stefana Zanovića,
Nikole Vasojevića, Živka Karimana, Andrije Radovića, do njihovih
savremenih sljedbenika. U toj neobično koloritnoj koloni, većina su
bili maštovitiji, darovitiji, smjeliji i šarmantniji od Amfilohija
Radovića, ali nijedan od njih nije s takvom strašću i upornošću
kidisao da uništi i obestrvi svaku samobitnu i odjelitu crnogorsku
vrijednost koja nije saglasna s njegovim interesima, svjetonazorom,
ideologijom.
Primijenjena mitomanija
Amfilohijeve opore, pa i prostačke riječi o Crnogorcima, kao
komunističkoj kopiladi, nakotu, volovima, nijesu se do njegovog
nastanka mogle čuti ni od silnih okupacijskih vezira i guvernera,
žandarmerijskih narednika, kamoli od jerarha hrišćanske crkve. Ovaj
Moračanin nije birao riječi ni sredstva, da ucjenama, lažima i
obmanama dovrši asimilaciju Crnogoraca, preoblikovanjem njihovog
pamćenja, simboličkih indikatora, rituala…
U svojim tlapnjama o osmovjekovnom kontinuitetu svetosavske crkve u
Crnoj Gori, on u maniru agitpropovaca, kojima je istorija počinjala
Vukovarskim kongresom, selektivno citira istorijske izvore i ne
osvrće se na hiljade zapisa, pisama, zvaničnih akata, iz cetinjskih,
beogradskih, carigradskih, petrogradskih, atinskih, bečkih arhiva i
biblioteka.
Dogmatski i mitomanski umovi ne obaziru se na činjenice: istina je
samo ono što je u funkciji njihovih interesa, pa vremenom prestanu
razlikovati istinu i laži, tako se njihova nesuvisla i groteskna
tumačenja progresivno umnožavaju.
Ovaj put navešću samo dva Amfilohijeva narativa, na kojima gradi
svoju kulu obmana i fantazija, kako bi podišao najnižim instinktima
neemancipovane, neprosvijećene, beslovesne mase.
Bajka o crkvi i državi
On svakodnevno ponavlja – a nakon njega su to usvojili razni
političari, novinari, velikodostojnici Beogradske patrijaršije – da
je svetosavska crkva stvorila Crnu Goru i da je narečena crkva
starija od srednjovjekovne Duklje/Zete/Crne Gore. Amfilohije,
naravno, ne mari za opštepoznate činjenice da su sve države u
srednjem vijeku, naročito u pravoslavlju, stvarali feudalci – S.
Hantington kaže: „U pravoslavlju Bog je mlađi Cezarev brat“ – to
jest, crkveni velikodostojnici su bili u službi feudalaca, a ne
obratno. (Jedina teokratska država u srednjevjekovlju je Papinska
država, koja je obuhvatala djelove današnje Italije i Francuske).
No, i da je Amfilohijeva tvrdnja o tome da je srednjovjekovna crkva
stvorila dukljansko-zetsku državu nekim slučajem istinita, onda bi
to bila Barska nadbiskupija, koja je barem dva vijeka starija od
episkopije Svetoga Save. (U buli pape Aleksandra Drugog 1067.
godine, Barska nadbiskupija naziva se i Arhiepiskopijom Dukljanske
crkve).
Drugu, još drskiju i stupidniju obmanu mitropolit SPC čini
proglašavajući se političkim sljedbenikom kralja Nikole, kojega su
Amfilohijevi ideološki prethodnici detronizovali i, zajedno s
familijom, protjerali iz Crne Gore, nakon šezdeset godina vladavine!
Justinijanac
Amfilohije još sebe predstavlja i kao svojevrsnu inkarnaciju Svetog
Petra Cetinjskog i Njegoša, dvojice duhovnih i političkih stubova
crnogorske državne i crkvene samostalnosti i duhovne samobitnosti.
Moračanin čak tvrdi da ima spiritualističke seanse sa Svetim Petrom
Cetinjskim (sic!): da ga stari duhovnik savjetuje i propituje oko
raznih savremenih iskušenja i problema.
Istina, nije detaljnije prepričavao njihov izmišljeni dijalog, jer
bi se zapleo kao pile u kučinu: nema dva antipodnija, udaljenija
duha u cijeloj pravoslavnoj vaseljeni – u svemu, a naročito u
pitanju položaja i istorijsko-duhovnog bića Crne Gore – nego što su
to Petar Prvi Petrović Njegoš i Risto Radović. Petar Prvi je u
svojoj manastirskoj ćeliji, pored Svetog pisma, držao djela Voltera
i Monteskjea, a naš savremenik je sljedbenik mračnog zilota Justina
Popovića, koji veli da je svetosavska duhovnost bogočovječanska a
evropska čovjekobožja.
No, Sveti Petar Cetinjski, da je bio u prilici, svakako bi
Amfilohiju postavio razna pitanja, poslije kojih bi ga Moračanin
kastiga, ne manje nego neke svoje savremenike.
Na primjer: zašto se 1991, na Petrovdan, iz Cetinjskog manastira
pucalo na cetinjsku omladinu; zašto je naredne godine na nalaganje
badnjaka pred Manastir pozvao Arkanove pse rata; zašto ne prošeta
ponekad Njegoševom ulicom, popriča s Katunjanima i Riječanima, da
vidi kako će ga stimati, zamjeraju li mu štogod; svakako bi ga još
pitao zašto je kupio mobu u Ostrogu 15. oktobra 2016. i tamo
blagosiljao bratske krvomutnike…
Zloupotreba sveca
Pored svega, Amfilohije Radović se ne libi zloupotrijebiti i kult
Svetoga Vasilija, čiji se ćivot, prije Amfilohijeva vakta, nije
iznosio iz ostroške ćelije, osim u vrijeme ,,devet krvavih ostroških
dana“ 1853, kad je svečeve mošti termopilskim junaštvom odbranilo
devetnaest Crnogoraca, na čelu s vojvodom Mirkom, u borbi protiv
stostruko brojnijeg neprijatelja. Pa su, zbog straha da bi vojska
Omer paše spalila mošti, napravili proboj kroz turske handžare i
sveca donijeli u Cetinjski manastir.
Amfilohije je 1996, nakon rata u BiH – dok su još ječale kosti -
zadigao mošti Svetoga Vasilija, da bi odao počast Radovanu
Karadžiću, vrhovnom komandatu vojske koja je napravila genocid u
Srebrenici i snajperskim hicima i granatama ubila hiljadu i šesto
djece u Sarajevu.
Opet se Amfilohije služi moštima ostroškog sveca da bi izazvao
bratsku krvomutnju. Juče je najavio građanski rat u Crnoj Gori, ne
bi li uplašio vlast i spriječio da se zakonom uredi i vrati Crnoj
Gori ono što joj je silom i prijevarom oteto 1918. K tome, njegov, u
velikosrpstvu najodaniji i najpritvorniji đak – čiji je zadatak da
naivne i socijalno deklasirane Cetinjane zavodi i privodi Amfilohiju
– pop Gojko Perović, rodom iz Cuca, izjavio je da je oduzimanje
crnogorskih crkava i manastira Beogradskoj patrijaršiji svojevrsni
državni udar.
Perović je u pravu! Ali, državni udar nije pripremila Vlada nego
SPC: u pitanju je produženi državni udar, koji je nastavak propalih
pokušaja iz 2015. i 2016. Jedino su glavne uloge promijenjene.
Srpski popovi su 15. oktobra 2016. imali pretežno logističku i
motivacijsku ulogu, dajući blagoslov zavjerenicima koji su bili
planirali napraviti Siriju u Crnoj Gori, a danas su DF, Demokrate, i
njihova voljna i nevoljna kompanija iz opozicije dobili pomoćne
zadatke.
Udružena histerija popova, političara, podgoričkih i beogradskih
tabloida podstaknuta je spoznajom da Crna Gora, nakon međunarodnog
priznanja i ulaska u NATO, vraćanjem kulturno-istorijske baštine u
državno vlasništvo, u insitucionalnom smislu, zaokružuje proces
emancipacije od svog velikosrpskog nasljeđa.
No, naivno bi bilo vjerovati da se politička i identitetska borba za
dovršetak konstituisanja nacionalne, građanske i državotvorne
svijesti samim tim okončala. Upravo, aktuelni događaji potvrđuju
duboku pretpolitičku podijeljenost u svim sferama društvenog života.
Suverenističko ćutanje
Treba još kazati da crnogorska Vlada i poslanici vladajućih
stranaka, na aktuelnu velikosrpsku kampanju, buku i bijes,
primitivizam i prijetnje, odgovaraju odmjereno, ali nedovoljno
precizno i inventivno: ne koriste kolosalne istorijske argumente,
što stvara nepovoljan utisak kod dijela neostrašćene i manje
edukovane javnosti. (Od vladajuće strukture jedino je Milo
Đukanović, jasnim argumentima, u parlamentu, bez nametnutog
kompleksa, koji imaju većina u Vladi i u poslaničkom klubu DPS-a i
SD-a, branio zakon o slobodi vjeroispovijesti).
Još više je indikativna ćutnja suverenističke javnosti, pa i većine
intelektualaca, koji su se još početkom devedesetih godina zalagali
za opšta građanska i nacionalna prava. Nijesu, dakako, jednoznačni
razlozi njihove apatije i neaktivnosti, ali ovakvom stanju duha
nesumnjivo je najviše doprinio odnos aktuelne Vlade prema
institucijama i asocijacijama koje su, mutatis mutandis, bile
spiritus agens ukupne crnogorske emancipacije.
Ergo, premijer Duško Marković, u tri godine njegove Vlade, više puta
se srijetao sa srpskim jerarsima, predsjednikom CANU, primao u
posjetu direktora Vijesti, obilazio sajam braće Uljarević i snimanje
tv sapunice braće Karadžić, a nijednom se, ni kurtoazno, nije sastao
s predstavnicima DANU, MC, PEN centra, CPC, CDNK – koji su
prepušteni sami sebi, i uglavnom su u fazi hibernacije i nestajanja
– interesovao se za njihov status, uslove rada, perspektive!?
Ovakav nejasni i ignorantski odnos vlasti prema identitetskim
pitanjima – pogotovo prema organizacijama koje su bezuslovno
podržavale prozapadnu politiku u potonje dvije decenije – odraz je
neukosti koja proizvodi pogubne zablude da se tako mala država s
moćnim iredentističkim pokretom unutar Crne Gore, koji se oficijelno
i ilegalno pomaže iz Beograda, može stabilizovati nekakvim
,,ustavnim patriotizmom“.
To jest, stvaranjem države-korporacije, koja će se temeljiti samo na
ekonomskim i birokratskim operacijama, zakonima, papirima, normama,
propisima, statističkim mjerenjima, lišena odjelitog kulturnog i
nacionalnog identiteta… Takve male države mogu opstati samo kao
otoci okruženi velikom vodom ili ako se, poput Luksemburga, nalaze u
okruženju miroljubivih demokratskih država.
Ultima ora
No, uprkos svemu, miting 21. decembra 2019. posljednji je udar
Amfilohija Radovića na Crnu Goru. On je došao na Cetinje 1990, u
naponu snage, u vrijeme kad je Crna Gora bila pregažena i ponižena.
U ovih trideset godina nagledali smo se i naslušali njegovih
procesija, kletvi, četnikovanja, uvreda, divlje gradnje, građenja
bogomolja u vizantinskom stilu, uvođenja novih rituala kakvih nije
bilo u vjekovnoj tradiciji crnogorske crkve…
I sve mu se to pokazuje uzaludnim: što je više kleo, spletkario,
potucao se od nemila do nedraga, čak i do daleke Argentine, ne bi li
i tamo zatro sjeme crnogorsko, Crna Gora se kako-tako uspravljala i
vraćala sebi.
Dakle, bez obzira na to hoće li u subotu na nikšićkom mitingu biti
prisutno dvije ili dvadeset hiljada ljudi, ovo će biti Amfilohijev
zadnji udar na Crnu Goru. On je ušao u devetu deceniju života i
svijet se neumitno mijenja – Crna Gora je beskonačni Feniks –
nabolje i nagore: njegova dogmatska, okamenjena, tribalna slika Crne
Gore svakim danom sve je anahronija i uzaludnija. |
