|
,,Nož, žica, Srebrenica'', uobičajena i učestala je parola koja se
mogla čuti ili ispisana videti na brojnim mestima i prilikama,
postajući opšte mesto, glorifikacije zločina genocida u Srebrenici.
Jedan od najeklektantnijih primera njene upotrebe bile su sportske
manifestacije kojom su se kitile navijačke grupe. Preneseno na
sportsku ravan, ova poruka ukazuje da nije dovoljno samo poraziti
sportskog protivnika već napraviti i pokolj nad njim do
istrebljenja. Ovime je sfera sporta koja bi trebala biti prostor
humanistički vrednosti prevedena na politički teren ustoličenja
mržnje i etničkog zatiranja kao jedinog ishodišta. Sećamo se i neke
proslave u istočnoj Bosni kada su se uz gusle pevali stihovi: ,,Oj
Sjenice, nova Srebrenice, oj Pazaru, novi Vukovaru''. Glorifikacija
ratnih zločinaca i proglašenje za nacionalne junake i heroje,
postala je uobičajena i ,,normalna'' pojava kroz davanje njihovih
imena raznim nacionalnim institucijama i slično, pa ne čudi onda ni
vid popularizacije kroz folklorne oblike opevanja srbreničkog
genocida i odašiljanja poruka da će brojna druga mesta nastanjena
muslimanima – Bošnjacima proći sudbinu srebreničkog zatiranja.
U Crnoj Gori, u kojoj je istraga ,,poturica'', programski utemeljena
kroz jedno književno delo koje slovi nacionalnim programom, ovakve
poruke dobijaju na težini i ozbiljnosti. Sotonski odzvanjaju reči
Amfilohija Radovića o istorijskom događaju istrage poturica u Crnoj
Gori:,, Mnogi I danas prigovaraju kako je to smio vladika Danilo.
Jeste da je strašno pobiti ljude, međutim, još je strašnija duhovna
smrt koju siju oko sebe ti lažni ljudi, sa lažnom vjerom. Zato je
blagodareći toj žrtvi , vladika Danilo spasao Crnu Goru.’’ Zna
Amfilohije da je istorijska istina sasvim drugačija ali je ne
govori. Muslimani ili u Amfilohijevom poimanju ,,lažni ljudi i lažna
vjera’’ su još prisutni u Crnoj Gori . Hoće li ponovo biti žrtvovani
da bi se spasila Crna Gora u režiji ovog kaluđera. ,,Poljetela crna
ptica, Pljevlja biće Srebrenica'', poruka koja je ubačena u
demolirane prostorije Islamske zajednice u Pljevljima, kao i grafiti
,,selite se turci'', dodatno skreće pažnju kako na aktuelna
dešavanja u Crnoj Gori, tako i na nedavnu prošlost u ovom gradu sa
početka devedesetih godina. To su strašne godine koje će biti
upamćene po zlodelima vezanim za pogranična sela kao što je
Bukovica, otmice u Severinu te stradalaštva u Foči, Višegradu, i
drugim mestima na sandžačkoj tromeđi. Opet su Bošnjaci u poziciji da
se njima upućuju genocidne poruke na relaciji ideološkog sukoba
srpsko-crnogorskih odnosa i političkog potresa kroz koji prolazi
Crna Gora. Ovo ne čudi jer se radi o najnezaštičenijoj manjinskoj
grupaciji ali se na ovome ne iscrpljuje problematika niti ovog
stanovništva niti ovog grada, ili šire posmatrano celog južnog
Sandžaka, odnosno severne Crne Gore. Učestala je konstatacija još od
Rifata Burđevića do Sretena Vukosavljevića, da Sandžak u celini
gravitira Srbiji, da je to uostalom zametni prostor na kojem se
formira prva srednjevekovna raška država kao nukleus potonje Srbije.
Kao pogranični prostor prema Bosni, ovi krajevi su planski etnički
čišćeni u drugom svetskom ratu / četnički izveštaj o 9 200 ubijenih
muslimana/, da bi se po istoj matrici ti procesi nastavili i
devedesetih godina. Aktuelni problem sa Bošnjacima koji žive u Crnoj
Gori je taj što su većinski procrnogorski orjentisani pa su danas
jezičak na vagi između dva nabujala nacionalizma, crnogorskog koji
bi da Crnu Goru potpuno osamostali od svakog srpskog uticaja i
velikosrpskog koji bi da je vrati u okrilje ,,srpskog sveta'' i
,,srpskih zemalja''. Negde na tim relacijama gubila se ,,sandžačka
ideja'' u Crnoj Gori, dok je ista bar formalno ostala veoma živa u
Srbiji. Pojednostavljeno rečeno, iz Srbije i Novog Pazara mogla bi
ići separatistička tendencija otcepljenja severne Crne Gore i
prisajedinjenje Srbiji a time i centripetalnog dejstva srpskom
središtu kompletne Crne Gore. Tako bi se ponovo sastala dva oka u
glavi a Crnogorci još u najboljem slučaju vratili svojoj
,,spartanskoj tradiciji''. Druge opcije koje računaju sa stvaranjem
tri velikodržavna projekta, Velike Srbije, Velike Albanije i Velike
Hrvatske, išle bi za podelom Crne Gore i njenim brisanjem sa
političke mape Balkana. Tu liniju nije teško zamisliti. Uveliko se
govori o Crvenoj Hrvatskoj kao istorijskom i kulturnom prostoru na
kojem je iznikla Duklja, potonja Zeta, i katoličanstvu koje je ovde
prisutno sve do Stefana Nemanje koji je uostalom i sam prešao sa
katoličanstva na pravoslavlje. Naravno tu su i albanski etnički
prostori i danas nastanjeni Albancima koji bi se pripojili Velikoj
Albaniji. Naviknuti smo da bi se teško mogla zamisliti ova opcija.
Ali ona nije nemoguća u onoj meri u kojo je moguća podela Bosne
između Velike Srbije i Velike Hrvatske i sve dok se govori o
neminovnosti tri velikodržavna projekta kao preduslovu trajnog mira
na Balkanu. Gde su granice kojima bi se zadovoljili velikodržavni
apetiti koji negiraju etničku zasnovanost bošnjačke i crnogorske
nacije? Nema ih. Iako se danas direktno ne poseže za negiranjem ovih
nacionalnih identiteta, činjenica je da ove dve države ne poseduju
stabilnost koja se ne bi mogla dovesti u pitanje. U poslednje vreme
čuju se I takvi zahtevi za stvaranjem ,,balkanskog saveza kako bi se
uravnotežila Srbija kao satelit Ruske federacije’’. Okosnicu bi
naravno činili Albanci, Hrvati I Bugari, a ne bi izostali ni drugi
nesrpski narodi.
Sve ono što je rađeno i urađeno u poslednjih trideset godina daleko
je od stabilnosti pa stoga i svako pominjanje srebreničkog genocida
dobija vrlo ozbiljne i uznemirujuće konotacije, pogotovu u Crnoj
Gori, ma od koga dolazile ove poruke, usamljenih pojedinaca,
klerofašističkih ili do skora vladajućih krugova. One su uvek
potencijalno zrno zla koje se može ispoljiti do neslućenih razmera.
Stoga u postojećim okolnostima treba ozbiljno razmisliti o svim
oblicima uplitanja sa strane u rovito tle crnogorskog političkog
miljea ne samo iz susednih zemalja već i iz Novog Pazara, kao
političkog centra sandžačke ideje koja se proteže i na Crnu Goru.
Tim pre što nismo sigurni ko bi sve mogao stajati iza njih.
Demokratska Crna Gora usmerena ka članstvu u Evropskoj Uniji i
članica NATO saveza jeste jedan od stubova stabilnosti na Balkanu.
Njegovo dovođenje u pitanje iIi razaranje otvorilo bi čitav set
pitanja koja bi iz temelja protresla čitav Balkan. |
