|
Uprkos istraživačkim naporima analitičara i uvjeravanjima domaćih
političkih vidovnjaka, niko ne zna zasigurno šta donosi novi dan i
kakva politička i društvena nevera očekuje Crnu Goru po okončanju
skorih predsjedničkih izbora.
Nezahvalno je predviđati, jer početkom aprila crnogorsko političko
more može biti ,,malo, do umjereno valovito“, ali nije nemoguće da
se iznad njega sastave i ukrste primorska bura i podgorički sjever,
koji jednako strastveno smrzavaju do kosti.
Ono što je moguće i potrebno jeste iznova skicirati neke od
elemenata koji čine realnost našeg urušenog društva i ukazati na
egzistencijalnu prijetnju državnoj suverenosti i ekonomskom poretku,
kao i evropskoj budućnosti Crne Gore. Takođe je neophodno da se naša
očekivanja, nade i pretpostavke pozicioniraju u odnosu na političku
i geostratešku realnost na terenu, i ponoviti kakva su moguća
rješenja duboke krize u Crnoj Gori.
PESIMISTI, OPTIMISTI I UMJERENI OPTIMISTI...
Od vremena promjene vlasti u jesen 2020. godine, vječiti optimisti
tvrde da nije sve izgubljeno. Uvjeravaju nas da će, prije nego što
vladajući orkestar za političke svadbe i državotvorne sahrane
odsvira u crnogorskoj Skupštini završnu partituru svojeg rekvijema,
naše epsko čojstvo i naš poslovični inat nekako iščupati suverenu i
nezavisnu Crnu Goru iz samrtnog zagrljaja njenih političkih vođa i
njihovih nalogodavaca.
Umjereni optimisti, u koje spada i potpisnik ovih redova, žale za
mnogim propuštenim prilikama da se, od vremena obnavljanja
nezavisnosti, izgrade snažne, nezavisne i profesionalne institucije
i državna birokratija koje bi bile otporne na izazove promjene
struktura na vlasti, atavističke nagone regionalnih
kleronacionalista, apetite lokalnih kleptokrata, i snove o
neograničenoj moći ambicioznih partitokrata.
Umjereni optimisti zagovaraju konstituisanje građanskog jezgra koje
bi moglo učiniti otklon od postojećih partitokratskih struktura u
nadi da NATO i politički Zapad ipak neće Crnu Goru puštiti niz
poslovičnu ,,mutnu Maricu“.
Ponavljaju i ranija upozorenja da pro-srpski kleronacionalistički
politički subjekti kakav je, između ostalih, Demokratski front
nijesu i ne mogu biti partneri Zapada.
Kao što je poznato, emotivni ankeri, simbolički efekti i motivacioni
dometi optimizma su značajni i delekosežni. Na nivou teorije,
optimizam može djelovati na različite načine. Nepresušni optimizam
može biti snažna motivacija da se izdrži pritisak pod kojim se
određeno društvo nalazi. U svojoj najboljoj izvedbi, u društvima
koja, poput crnogorskog, proživljavaju sistemsku i institucionalnu
krizu, optimizam može kreirati tačku okupljanja novih reformatorskih
ideja i snaga, kako bi se društvo spasilo od potpunog rastakanja.
Takođe, optimizam može biti okvir u kojem se racionalizuje nemoć i
eventualni poraz, tako što se normalizuje konstatacija da ,,smo
uradili sve što je bilo u našoj moći“. Ovim se ocrtavaju limiti
odbrambenih napora i sposobnosti (volje?) kolektiva da se ujedini
oko zaštite zajedničkih vrijednosti, a protivničko djelovanje se
prikazuje kao kataklizmični cunami kojem ni brojnije i bogatije
zajednice ne bi mogle odoljeti.
Iako potpisnik ovih redova odavno zagovara potrebu da se osmisli i
definiše ta nova tačka okupljanja, činjenica je da se oba pomenuta
nivoa optimizma lome o poslovične hridi crnogorske i regionalne
političke, ekonomske i društvene realnosti, koja neumoljivo ukazuje
na slabašnost i plitke temelje naših nadanja.
OFANZIVA I ODBRANA
Optimizam je za svaku pohvalu, ali nije dovoljan da bi se savremena
Crna Gora oduprla ofanzivi velikosrpskog kleronacionalizma.
Neophodno je organizovati efektnu odbranu koja ne bi smjela potpuno
zavisiti od dobre volje inostranih partnera, već treba da bude
utemeljena prvenstveno na domaćim snagama i kapacitetima.
Nadanje u NATO strukturu koja će braniti svoju članicu ima
utemeljenje u povelji ove vojno-političke organizacije. Ova premisa
odbrane je bazirana na slučaju vojnog napada na državu članicu.
Ono što često izmiče našoj pažnji je činjenica da bilo koja slabašna
država, pa i država-članica NATO saveza može izgubiti suverenitet,
promijeniti državno-pravni status ili biti pretvorena u ekonomsku i
političku koloniju bez ispaljenog metka u sukobu sa nekim
spoljašnjim neprijateljem. Sve ovo, i mnogo više, mogu da oposle
domaći politički predatori.
Kolonizatorsku mobu takvih domaćih štetočina u Crnoj Gori podržava
američka administracija kroz okvir poznat kao Otvoreni Balkan i
kroz, de facto, podršku Dritanu Abazoviću koji trenutno dekonstruiše
sopstvenu državu. Imajući ovo u vidu, nije sasvim jasno od čega bi,
zašto, i kako NATO trebalo da odbrani Crnu Goru.
Kada je u pitanju povjerenje u zadatu riječ izaslanika političkog
Zapada i njihovu kritiku DF-a, moramo obratiti veću pažnju na to šta
oni rade, a manju na to šta govore.
ZAPAD I MI
Kako će administracije u Vašingtonu, Briselu i Berlinu reagovati na
moguću izbornu pobjedu Andrije Mandića ili moguću kasniju
parlamentarnu pobjedu koalicije prosrpskih kleronacionalista i
para-zelenih kleptokrata u Crnoj Gori? Što će uraditi ako ove moguće
izborne pobjede pokažu značajnu procentualnu podršku DF-u i njegovim
satelitima u Crnoj Gori; kako će politički Zapad reagovati na ovakve
,,izraze volje građana“?
Možemo li vjerovati da bi u situaciji rata u Ukrajini i u trenutku
kada Zapad ulaže velike napore da udovolji Aleksandru Vučiću kako bi
se pacifikovali srpsko-albanski odnosi, zapadne vlade bile spremne
da izoluju Crnu Goru, prekinu diplomatske odnose, zavedu sankcije
ili urade nešto slično zato što su vlast i formalno preuzeli
Vučićeva politička pješadija iz DF-a?
Ko još uzima za ozbiljno upozorenja o zatvaranju procesa evropskih
integracija ako bi na vlast došli oni kojima svakako nije stalo do
EU integracija i čija ujediniteljska stremljenja su okrenuta ka
Beogradu i Moskvi?
Istorija se zaista ponavlja i ostaje da vidimo da li će u slučaju
Crne Gore to ponavljanje biti farsično ili tragično.
Očigledno je da Zapad Crnu Goru tretira kao monetu za potkusurivanje
u globalnom natjecanju sa Rusijom i zato što je ona podijeljena,
ekonomski iscrpljena i opljačkana, politički nestabilna i vjerski
radikalizovana.
Istorija nam govori da je slične situacije i probleme širom svijeta
Zapad, kao po pravilu, ostavljao na rješavanje i pacifikaciju nekom
lokalnom ili regionalnom hegemonu koji je privremeno bivao pretvoren
u partnera za dijalog. Savremena dešavanja jasno pokazuju da
Aleksandar Vučić danas ima ulogu ovakvog hegemona.
ŠIROM ZATVORENIH OČIJU
Politički Zapad žmuri pred dvijema činjenicama.
Prva je da je najznačajniji politički akter u Crnoj Gori, u stvari,
Crkva Srbije. Svi politički potezi partijskog sazvježđa koje
naseljavaju Demokratski front, Evropa sad, SNP, Demokrate Alekse
Bečića, i Ura Dritana Abazovića su koordinisani od strane ove
vjerske organizacije iz Srbije.
Važno je pomenuti tijesne veze Crkve Srbije sa njenim pandanom u
Moskvi.
Druga je zabluda da Dritan Abazović može da bude faktor koji
marginalizuje uticaj Crkve Srbije tako što drži DF na korak od
formalnog preuzimanja svih poluga vlasti. Zapadni emisari ne
prepoznaju (ili ne žele da prepoznaju) istinsku ulogu Abazovića kao
populiste koji je vođen materijalnim interesima, i koji je samo
izvođač radova na gradilištu savremene srpske Sparte.
Za zapadne centre moći nije važna činjenica da je Abazović uradio
više na urušavanju države čiji je formalni predsjednik vlade, nego
što je to uradio Savo Fatić kao potpredsjednik Podgoričke skupštine
1918. godine.
Zapad je u zabludi i kada vjeruje da su povremena verbalna kritika
kleronacionalističkog DF i tolerisanje (podrška?) premijerske
štetočine Abazovića istovremeno podrška savremenoj i evropskoj Crnoj
Gori.
Cijenu te zablude plaćaju svi građani Crne Gore.
Na našu nesreću, kao što vidimo iz svakodnevnih dešavanja u Crnoj
Gori, država je rastočena naočigled i uz prećutnu podršku političkog
Zapada. Nekadašnji zapadni partneri suverene Crne Gore su postali
aktivni učesnici u njenoj klerikalizaciji i u velikodušnom otvaranju
vrata ruskom uticaju u Jugoistočnoj Evropi.
Zaustavljanje ovakve predatorske ofanzive na Crnu Goru se ne može
oslanjati samo na stare zasluge i bivše političke aferime.
IMA LI SUVERENISTIČKOG BLOKA
Davnošnji dostojanstveni i snažni suverenistički plamen je tokom
posljednje dvije decenije recikliran i deformisan do mjere u kojoj
je pretvoren u plamičak što podgrijeva partijske interese i izborne
projekcije. I najnevjernije Tome danas priznaju da ne postoji ono
što se bezrazložno naziva suverenističko političko tijelo.
Ono se, iskreno govoreći, nikada nije konstituisalo kao
vanpartijska, stabilna, ideološki profilisana, brojčano snažna i
politički efektna struktura, jer nije bilo uslova da se razvija u
okvirima istinske građanske opcije.
Nakon odlaska LSCG s političke scene u Crnoj Gori, ostao je
suverenistički slogan na kojem su druge partije gradile svoje
utemeljivačke narative. Ti narativi su prvenstveno bili stavljeni u
funkciju osvajanja predizbornih partijskih titula suverenističkog
šampiona. Takmičenje za taj pehar još uvijek traje.
Zato danas prepoznajemo komadiće ove retorike u savremenim
predizbornim narativima partija koje su do jeseni 2020. godine
vršile vlast u državi. Neefikasnost i partijska zavisnost svih
popularnih pokušaja da se tokom posljednje dvije godine animira
crnogorska javnost povrđuju utemeljenost ove depresivne
konstatacije.
Osim slabe i rasparčane odbrambene linije, suverena Crna Gora ima i
problem definisanja i uokviravanja kapaciteta za odbranu. Koje su to
nove ideje i nove reformatorske snage u državi? Da li se one mogu
konstituisati kao izborno efikasne strukture izvan postojećih
partijskih okvira?
U POTRAZI ZA NOVIM IDEJAMA
Ovo su rješenja na kojima se mora raditi. Trošimo se u diskusijama
oko toga koja od postojećih partijskih struktura ili međunarodnih
adresa može i treba pomoći. Bilo bi korisnije da se ta energija
iskoristi kao pogonsko gorivo za formulisanje novih ideja i snaga
koje bi očuvale ono što se od državne nezavisnosti i suvereniteta
može očuvati.
Vraćajući se na nadu, inat i umjereni optimizam s početka ovog
teksta, težina i kompleksnost trenutne situacije u Crnoj Gori nalaže
da se fokusiramo na definisanje tih novih snaga i novih političkih
izraza. To je najbolji, ako ne i jedini način da nove snage dođu u
poziciju da vode post-DPS i post- Ura/DF Crnu Goru ka punopravnom
članstvu u Evropskoj uniji.
Predsjednički izbori su važan, ali samo jedan u nizu predstojećih
testova naše spremnosti da definišemo taj novi politički izraz, a
njegovu snagu uobličimo i konkretizujemo kako bi mogao da igra
značajnu ulogu u nastupajućim parlamentarnim izborima, i nakon njih.
Na kraju, niko osim nas samih neće promijeniti i popraviti sadašnju
tešku situaciju. Građansku Crnu Goru tek treba razvijati, i
neophodna je mobilizacija onih koji još uvijek gaje nadu da se
budućnost države i društva može i treba graditi paralelno, ali
nezavisno od rigidnih okvira samodovoljnosti političkih partija koje
već tri decenije privatizuju ideju građanske Crne Gore. |
