|
Izjava mlade studentkinje iz Sarajeva „Neka smo vas pobili“, kao i
sve ono što se događalo u vezi sa njom, predstavlja jedan višeslojan
i višeznačan fenomen koji se može raščlaniti na način koji sledi.
Prvo, ta izjava nije samo, odnosno nije uopšte, verbalni ispad jedne
mlade osobe lošeg vaspitanja, već pokazatelj kolektivnog stanja duha
u sredinama gde žive Srbi. Sa tom izjavom javno se saglasio visoki
predstavnik srpskog establišmenta Vulin, što on ne bi mogao da učini
da su drugi iz tog establišmenta bili protiv, iz čega se može
zaključiti da su sa tom izjavom saglasni i Vučić, Dačić, Dodik i
njihove političke stranke, kao i njihovo biračko telo, zatim sve
opozicione partije koje su tu izjavu propratile ćutanjem i njihovo
članstvo i birači, veliki deo vodećih intelektualaca i drugih javnih
ličnosti, a o saglasnosti Srpske pravoslavne crkve ne treba ni
govoriti. Ova sveopšta saglasnost dozvoljava da se pretpostavi da
procenat Srba saglasnih sa njom u bosansko-hercegovačkom entitetu
pod nazivom Republika srpska iznosi verovatno 99 odsto, a u Srbiji i
teritorijama pod njenim uplivom 98 odsto. To su procenti koji
ukazuju na totalno slaganje, što znači da je izjava „Neka smo vas
pobili“ nešto što odražava kolektivno raspoloženje i jedinstven
politički stav srpskog naroda danas.
Drugo, izjava „Neka smo vas pobili“ logički znači da smo mi njih
pobili a ne oni nas, odnosno da tu nije bilo nikakvog uzajamnog
ubijanja, u kom slučaju bi ta izjava glasila „Neka smo se pobili“,
već prvenstveno ubijanja jednih od strane drugih. To što je
napadnuta strana uzvraćala otporom pa i ona ubila nekog iz suprotne
strane, ne menja ništa na suštini stvari. I Jevreji u Nemačkoj
pružali su otpor i možda pobili nekoliko desetina nacista, ali to ne
menja prirodu onoga što se događalo u Nemačkoj. Dakle, ako smo mi
njih pobili, i neka smo ih pobili, onda to nije bio nikakav
građanski rat, a još manje neki „oslobodilački“ rat Srba, u kome se
dve strane međusobno ubijaju, već agresija jedne strane na drugu,
odnosno agresija Srbije najpre na Hrvatsku a zatim i na Bosnu i
Hercegovinu. A da se radilo o agresiji potvrđuje i činjenica da je
Srbija, sa prisvojenom bivšom JNA, bila vojnički daleko nadmoćnija
od napadnutih Hrvatske i Bosne i Hercegovine. Tako su Srbi 1994.
godine raspolagali sa 1.170 tenkova, a dve napadnute države sa samo
285, dok je aviona i helikoptera bilo 252 i 136 prema 22 i 10. U
istoriji ratovanja nema primera da je oslobodilački rat vodila
strana koja je bila višestruko nadmoćnija.
Treće, izjava „Neka smo vas pobili“ sadrži veliki afektivni naboj i
ona je, u voljnom i emotivnom smislu, istovetna sa izjavom „Baš
volim što smo vas pobili“. To ukazuje da smo mi želeli da ih
pobijemo, da je naš prvi cilj bio da ih pobijemo i to što više to
bolje, odnosno da smo imali svesnu genocidnu nameru kako prema
Hrvatima tako i prema Bošnjacima. Uostalom, tu genocidnu nameru
prema Hrvatima najavio je još Dobrica Ćosić rečima „Na ustaška i
hrvatska zločinstva, odgovoriće se srpskom osvetom i zločinima“. Iz
tih reči proizašli su razaranje Vukovara, Ovčara, granatiranje
Dubrovnika, a genocid nad Hrvatima sprečen je samo zahvaljujući
brzom međunarodnom priznanju nezavisnosti Hrvatske, kao i žestokom
vojnom otporu Hrvata koji su čak, na kraju, vojno porazili Srbe.
U Bosni i Hercegovini stvari su tekle drugačije usled oklevanja
međunarodne zajednice da stane na stranu Bošnjaka, što je nama dalo
vremena za izvršenje masovnih pokolja sa ciljem istrebljenja
bošnjačkog naroda. Takvu našu nameru otkriva naročito činjenica
grupnog ubijanja Bošnjaka, ali i svi drugi akti koji su vodili
smanjenju bošnjačke populacije. To smo ostvarivali ne samo genocidom
u Srebrenici, več i granatiranjem mesta masovnog okupljanja
Bošnjaka, kao što su Markale ili Kapija u Tuzli, zatim stvaranjem
koncentracionih logora kako bi se smanjio natalitet Bošnjaka,
sistematskim silovanjem Bošnjakinja kako bi rađale srpsku decu,
spaljivanjem živih ljudi kao u Višegradu, totalnom opsadom gradova,
kao što je Sarajevo, kako bi nehumani uslovi života vodili
smanjivanju bošnjačke populacije i raznim drugim metodama. A o našoj
genocidnoj nameri jasno govore brojne izjave i pretnje srpskih
političara iz toga doba kao, na primer, izjava Dragoslava Bokana,
danas veoma uvažene ličnosti na javnoj sceni Srbije, po kojoj
„prosuti tursku krv, to je srpska dužnost najsvetija“.
Četvrto, izjava „Neka smo vas pobili“, kao i slične izjave i akcije
koje se danas plasiraju u javnom prostoru Srbije, pokazuje
kontinuitet, trajnost i nepromenljivost srpskog nacionalizma. To
proizlazi iz same činjenice da je od raspada Jkugoslavije prošlo
više od trideset godina a današnji narativ je isti kao i onda.
Između ta dva narativa postoji neprekinuta nit i uzročno-posledična
veza koja pokazuje nepromenljivost duhovne klime u srpskom društvu.
Tako, između Vučićeve izjave o ubistvu sto Bošnjaka za jednog Srbina
i izjave „Neka smo vas pobili“ postoji direktna veza; ista takva
veza postoji između tvrdnje Jovana Dučića da je život Srba sa
Hrvatima „apsolutno nemoguć“ i zalaganja mladog glumca Kostića da se
podigne neki Berlinski zid prema Hrvatima; ista veza postoji i
između stava u Memorandumu SANU da samo srpski narod nije ostvario
pravo na sopstvenu državu i uzvika frontmena naci-muzičke grupe
Beogradski sindikat, na masovno posećenoj proslavi u Beranu jula ove
godine, da je „srpski narod danas najugroženiji narod u Evropi“.
O nepromenljivoj prirodi i trajnosti srpskog nacionalizma može se
beskonačno argumentovati, ali važnije od toga je ukazati na
nastojanje dela intelektualne i političke elite da minimiziraju
ulogu srpskog nacionalizma, pa čak i negiraju njegovo postojanje.
Oni, kada su u dobroj veri, što uglavnom nije slučaj, smatraju da u
centru pažnje treba da budu pitanja političkog sistema, karaktera
politike, ustavno-pravnog poretka i gorućih socijalnih problema kao
što su kriminal i korurupcija.
Ovaj stav je teorijski i metodološki pogrešan. Politički ambijent u
Srbiji prošao je kroz različite faze i promene, ali stavovi srpskog
nacionalizma ostajali su uvek isti, što govori o tome da se
političkim promenama ne može menjati ideologija srpskog
nacionalizma. S druge strane, ne shvata se da su mnoge devijantne
pojave u društvu indirektna, a često i sasvim direktna posledica
hegemonije srpskog nacionalizma. Jednostavno rečeno, dok u društvu
dominiraju teme koje nameće srpski nacionalizam (o ugroženosti
srpskog naroda) i dok je srpski narod zaokupljen time „kolika a ne
kakva“ država treba da bude Srbija, kako je to pregnantno definisala
Olga Popović-Obradović, veoma je teško društvenu pažnju usmeriti na
kvalitet života i tekuća politička, pravna i ekonomska pitanja.
Notorno je da u društvu u kome dominira mentalitet opsadnog stanja
nema mesta za razvoj demokratije, izgradnju pravne države i za
istinitost kao životni princip. U takvom društvu istina biva
progonjena a rukovodeće načelo postaje „laž je srpski nacionalni
interes“ kako je govorio Dobrica Ćosić. Sve to daje mogućnost
nosiocima vlasti da, zaklonjeni pričom o ugroženim vitalnim
nacionalnim interesima, čine brojne zloupotrebe u svakodnevnom
životu. Iz toga sledi zaključak da prava borba protiv devijantnih
pojava zahteva pre svega borbu protiv srpskog nacionalizma.
Peto, činjenica da je izjavu „Neka smo vas pobili“ dala mlada osoba,
koja nema nikakvo lično iskustvo o ratovima 90-ih godina, ne
predstavlja izuzetak. Naprotiv, autori sličnih izjava, akcija i
manifestacija su poglavito mladi ljudi rođeni nakon završetka ratova
u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, pa čak i nakon rata na Kosovu i
NATO bombardovanja 1999. godine. Osim ove devojke i njene drugarice
mladi ljudi su i glumac Kostić, frontmen grupe Beogradski sindikat,
crtači grafita sa likovima Ratka Mladića i Draže Mihailovića, autori
i izvođači nacionalističkih pesama, učesnici navijačkih orgijanja,
pisci parole „Polećela crna ptica, Pljevlja biće Srebrenica“,
ljubitelji slogana „leleču Turci, kukaju bule“ kao što je Marko
Kovačević, gradonačelnik Nikšića i miljenik Srpske pravoslavne
crkve, i brojni drugi rasuti po društvenim mrežama, tabloidima i
naci-organizacijama kao što su Rod, Narodne patrole, Levijatan i
druge.
Očigledno je da na društvenu scenu u Srbiji i celom srpskom korpusu
stupa generacija onih koji su edukovani na zvaničnim državnim
stavovima i na udžbenicima istorije sa interpretacijama srpskog
nacionalizma, tako da dugogodišnja i sistematska nacionalistička
indoktrinacija počinje da daje rezultate. Na osnovu toga može se
tvrditi da su sadašnje nacionalističke manifestacije mladih tek
početak i da u Srbiji i srpskom korpusu predstoji novi snažan talas
srpskog nacionalizma i desnog ekstremizma. Današnja intenzivna
nacionalistička propaganda i nepromenjeno edukovanje mladih na
istorijskim falsifikatima i revizionizmu vodi stalnom umnožavanju
sledbenika nacionalističke ideologije i spiralnom rastu
nacionalističkih osećanja, što znači da u narednim godinama treba
očekivati porast javnih ispoljavanja te kolektivne i individualne
šizofrenije, čija je osnova u uverenju da je srpski narod danas
najugroženiji narod u Evropi.
Srpsko društvo nije u stanju da samo izađe iz ovog začaranog kruga.
Kao što čovek ne može sam sebe da podigne, tako se ni srpsko društvo
ne može osloboditi nacionalizma koji je hegemona snaga u njemu.
Rešenje može biti samo u spoljašnjem nametanju procesa
denacifikacije, kao što je to učinjeno u posleratnoj Nemačkoj. To
podrazumeva usvajanje zakona protiv svake vrste nacionalističke
propagande, desnog ekstremizma, govora mržnje, nacionalne
netrpeljivosti i negiranja genocida, kao i njihovu energičnu
primenu, zatim izmenu udžbenika istorije, nastavnih planova i
programa, zabranu rada desničarskih i nacionalističkih organizacija,
energično uklanjanje grafita o osuđenim ratnim zločincima i krivično
gonjenje njihovih autora, kao i druge slične mere. Reč je, dakle, o
jednoj sistematskoj i kompleksnoj akciji koja bi, zbog toga što je
već dobrano zakasnila, morala trajati dugo vremena.
Aleksandar Sekulović |
