|
Program i sadržaj javnih komemoracija u okviru obeležavanja
osamdeset godina od oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu
ukazuju na kontinuitet etnicizacije predstava o prošlosti i
rusifikacije sistema javnih komemoracija u Republici Srbiji. U
skladu sa pomenutim kontinuitetom, centralna svečanost obeležavanja
jubileja u Narodnom pozorištu otvorena je ruskom državnom himnom,
iako je Rusija samo jedna od zemalja članica nekadašnjeg Sovjetskog
Saveza, i uprkos činjenici su Rusi bili samo jedna od velikih
etničkih grupa čiji su pripadnici u okviru Crvene Armije učestvovali
u oslobađanju Beograda. U istom smislu, indikativno je da je
predsednik Republike povodom pomenute godišnjice, telefonom
razgovarao (samo) sa predsednikom Ruske Federacije, dok je slična
komunikacija izostala sa predstavnicima drugih država naslednica
nekadašnjeg Sovjetskog Saveza, u prvom redu Ukrajine čiji je
istorijski doprinos pobedi antifašističke koalicije neosporan.
Takođe, na pomenutoj centralnoj svečanosti govorio je samo izaslanik
ruskog predsednika, dok se manifestacija “Besmrtnog puka”, koja je u
celosti preuzeta iz aktuelne ruske političke ikonografije, prošetala
uz ruske i srpske zastave ulicama Beograda. Obeležavanje značajnog
datuma iz tradicije antifašističkog nasleđa Beograda i Srbije
proteklo je uz upadljivo prisustvo države koja je već dve godine
protagonista vojne agresije protiv Ukrajine i predsednika te države,
koji je u formalnom smislu begunac pred međunarodnom pravdom na
poternici Međunarodnog krivičnog suda.
Etnicizacija godišnjice oslobođenja Beograda protekla je uz
upadljivo odsustvo ukazivanja na jugoslovenski karakter partizanskog
pokreta. Na centralnoj svečanosti su uz rusku i srpsku himnu
izvedeni Marš na Drinu i Tamo Daleko, kompozicije koje evociraju
srpske vojne tradicije i koje nemaju neposredne veze sa događajima
iz Drugog svetskog rata. Predsednik Republike je venac položio na
spomenik neznanom junaku na Avali, koji je poginuo 1915. i koji
takođe nema dodirnih tačaka sa oslobođenjem Beograda 1944. To su sve
motivi i događaji koji su u vezi sa učešćem srpske vojske u Prvom
svetskom ratu, dakle ratu koji je bio jasno srpski, a ne
jugoslovenski. E sad, objasniti zašto se na komemoraciji oslobođenja
Beograda iz 1944. puštaju pesme sa tematom posvećenim događajima koi
datiraju tri decenije pre toga, ili zašto je na obeležavanju
stogodišnjice Sarajevskog atentata u Andrićgradu 2014. hor
Aleksandrov pevao sovjetske pesme iz Drugog svetskog rata je samo na
prvi pogled komplikovano. Kontinuitet etnicizacije i rusicizacije
naše kulture pamćenja je jasno prisutan u oba bizarna konteksta.
U događajima koji su se odvijali na javnom prostoru u centru
Beograda, indikativno je i uklanjanje velikog murala posvećenog
oslabađanju Beograda 1944, i to baš dva ili tri dana uoči
obeležavanja velikog jubileja. Takođe, ako je još vredno pomena,
treba znati da se gradonačelnik Beograda, poznat po svojoj
netrpeljivosti prema nasleđu antifašizma, nije 20. oktobra pojavio
ni na jednom komemorativnom događaju koji su se održavali u
Beogradu. S druge strane, svojevrsni vrhunac obeleđavanja godišnjice
odvijao se na “prigodnoj” komemoraciji koja je održana u svečanoj
sali Ruskog doma u Beogradu. Na tom događaju je svakako najviše
pažnje i iznenađenja privuklo izlaganje potpredsednika vlade Srbije
Aleksandra Vulina. Iznenađujući je u prvom redu njegov iracionalni i
retrogradni jezik koji bi pre odgovarao svetonazoru rodovske
zajednice ili totalitarnih društava evropskog fašizma ili nacizma,
nego sistemu vrednosti društva koje je proklamovano kao građansko i
koje ima bogatu tradiciju antifašizma.
Logika iskonskog primordijalnog poriva, etničkog i plemenskog -
ruskog i srpskog protiv nemačkog i germanskog - obeležila je njegovo
izlaganje. Govoreći o navodno legalnom i legitimnom statusu Hitlera
u okviru sistema institucija Vajmarske države i nacizma, Vulin je
samo delimično rehabilitovao Hitlera od odgovornosti za zločine
njegovog režima. On legitimizuje Hitlera, da bi za zločine nacizma
mogao da optuži kolektivno nemački narod i državu. Kod tih zločina
se, dakle, nije radilo o naopakoj ideologiji i uzurpaciji mehanizama
vlasti Vajmarske Republike, već je posredi urođeni, dakle organski i
nasledni greh nemačkog naroda koji traje do danas. Na skupu
organizovanom povodom jedne antifašističke komemoracije susrećemo se
sa retorikom koja je na potpuno suprotnom ideološkom polu vrednosti.
Umesto antifašizma, Vulin ovde zagovara etničku netrpeljivost i
antinemačke sentimente, umesto ideja rodne, klasne, građanske i
nacionalne emancipacije, on nacizmu pretpostavlja srodne ideologije
krvi i tla, naime, ruski i srpski nacionalizam. Istina je da između
tih ideja postoji najveća moguća mera uzajamnosti, kao što je i
jezik kojim progovara Vulin u najneposrednijoj vezi sa jezikom
aktuelne ruske agresije na Ukrajinu, kao i nekadašnjih zločina i
agresija italijanskog fašizma, nemačkog nacizma, mađarskih
strelastih krstova, Nedićevog aparata vlasti, Mihajlovićevog
pokreta, Miloševićevog režima itd.
Ideološka uzajamnost je očigledna i u učestalosti Vulinovih prisnih
komunikacija sa najvišim predstavnicima aktuelnog ruskog režima.
Slučajno ili ne, baš ovih dana je takva uzajamnost iskazana i u
njegovom susretu (preko video linka) sa prvacima neo-nacističke
Alternative za Nemačku (AfD). Promoter ideologije srpskog sveta se u
ime građana Srbije bratimio sa predstavnicima te šovinističke,
antimigrantske, antievropske, proputinovske i pronacističke stranke.
Video-link uzajamnog tetošenja odigrao se 19. oktobra, a već
sutradan u Ruskom domu, Vulin je povodom obeležavanja godišnjice
oslobođenja Beograda dao na volju svojim antinemačkim sentimentima.
Kontradikcija je samo prividna: Vulin je ideološki blizak sa AfD-om,
on je uostalom i legitimisao preteču njihovog pokreta i njihovog
iskonskog vođu izuzimajući ga iz načelne kritike nemačkih zločina,
kao organskih zločina. Ova srpsko-ruska varijanta nacizmom protiv
nacizma, zapravo nacizmom protiv antifašizma, omogućuje platformu za
dalju saradnju Vulina kao POTPPREDSEDNIKA VLADE REPUBLIKE SRBIJE sa
AfD-om.
Iz žanra teorija zavera i u osnovi iracionalno i deplasirano je i
Vulinovo insinuiranje da međunarodna zajednica ili zapadni svet
nastoje da žigošu Srbe i Ruse u navodnoj reviziji istorije: “Zato
revizija istorije, zato morate pokazati da su Rusi i Srbi narodi
ubica, zločinaca…” Onako kao što je nemačku krivicu razumeo u
najboljoj tradiciji fašizma, naime u kategorijama krvi i tla, tako
je i objektivnu krivicu Ratka Mladića, Slobodana Miloševića ili
Vladimira Putina, Vulin želeo da predstavi kao krivicu čitavih
etničkih kolektiva kojima su pripadali. U tom kontekstu, nije zgoreg
još jednom podsetiti da se u presudi za genocid u Srebrenici, ili u
Rezoluciji UN o komemoraciji tog događaja nigde ne pominje srpski
narod, ni srpska država, kao što se ni u optužnici i nalogu za
hapšenje Vladimira Putina od strane Međunarodnog krivičnog suda
nigde ne pominje ruski narod. Najzad, besmisleno je da Vulin govori
o reviziji istorije kada njegova retorika najbolje pokazuje razmere
pervertiranja vrednosti i temeljnih paradigmi antifašizma do mere u
kojoj su postale gotovo istovetne izvornoj ideologiji fašizma.
Aleksandar R. Miletić |
